- اصلا چه شد که تصمیم گرفتید فیلمیدر مورد دزدان دریایی بسازید؟ در واقع چه عاملی باعث شد دزدان دریایی برای شما اهمیت پیدا کند؟
خبرهای متعددی که از حملۀ دزدان دریایی به کشتی های تجاری حکایت میکرد، باعث شد نسبت به این موضوع کنجکاو شوم. پس از انجام اندکی تحقیق متوجه شدم این پدیده در سالهای اخیر به شدت گسترش پیدا کرده و مبالغ درخواستی دزدان دریایی هم با هر بار گروگان گیری بیشتر میشود. جالب اینکه آنها موفق شده اند منطقۀ تحت فعالیت خود را تا اندازۀ بسیار زیادی گسترش دهند. اینکه چه عواملی باعث شد تا برخی ساحل نشینان سومالی به دزدی دریایی – که شغل بسیار سخت و پر خطری هم هست – روی بیاورند. اینکه این دزدان دریایی به چه شکل فعالیت میکنند وچطور قادرند چند صد مایل دورتر از سواحل سومالی به کشتی های عبوری حمله کنند و اینکه کشور ما برای مقابله با این پدیده چه راهکارهایی را اندیشیده، از جمله مواردی بود که باعث شد ساخت فیلمیمستند دربارۀ دزدان دریایی را آغاز کنیم.
- فیلم برداری چقدر به طول انجامید؟
طرح اولیه اردیبهشت سال گذشته ارائه شد و از همان زمان فاز پیش تولید (عمدتاً شامل تحقیقات و همچنین انجام هماهنگی های لازم جهت تصویربرداری) را شروع کردیم. تحقیق، جمع آوری اطلاعات و نگارش فیلمنامه حدود سه ماه به طول انجامید و در نهایت اواخر مرداد وارد فاز تولید (تصویربرداری) شدیم. پس از یکماه تصویربردای و گردآوری فیلم های آرشیوی مورد نیاز، تدوین و صداگذاری شروع شد که نهایتاً اواسط آذرماه نسخۀ نهایی فیلم آماده بود. مراحل مربوط به بازبینی و کسب مجوزهای لازم جهت پخش از تلویزیون هم تا اواخر بهمن ماه به طول انجامید تا اینکه بالاخره فیلم 23 فروردین امسال از شبکه یک پخش شد.
- هزینه ساخت فیلم چقدر بود؟
برآورد ما از هزینۀ تولید با آنچه در ابتدا تصویب شد و آنچه نهایتاً در اختیار گروه قرار گرفت تا اندازۀ زیادی اختلاف داشت. برای ساخت این فیلم هشت میلیون تومان بودجه در اختیار مدیر تولید قرار گرفت که با توجه به هزینه های معمول تولید یک فیلم 40 دقیقه ای، نیاز به تحقیقات گسترده و همچنین سفر یک هفته ای گروه به بندرعباس ناچار شدیم بسیاری از ایده ها و برنامه هایمان را تغییر دهیم یا به کلی لغو کنیم.
- برای ساخت فیلم به کدام مناطق رفتید و با چه نهادهایی طرف بودید؟ برای مثال آیا روی آب هم بودید؟
بخشی از تصویربرداری در تهران و بخشی دیگر در منطقۀ یکم نیروی دریایی ارتش در بندرعباس انجام شد.
تصویربرداری، به هر شکل، از مصاحبه گرفته تا ضبط نماهای عمومیاز بندر و کشتی ها، نیاز به هماهنگی های متعدد با دستگاه های مختلف دارد. هماهنگی های پیچیده ای که ممکن است در برخی موارد فیلمساز را به کلی از انجام یا اتمام پروژه ناامید کند!
در فیلم "دزدان دریایی اقیانوس هند" میبایست هماهنگی های لازم با شرکت ملی نفتکش ایران، بخش های مختلف صدا و سیمای مرکز خلیج فارس، انجمن سینمای جوان مرکز بندرعباس، نیروی انتظامی، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی، سازمان عقیدتی سیاسی منطقۀ یکم نداجا، شیلات بندرعباس و... انجام شود که خوشبختانه علیرغم برخی مشکلات اولیه، موفق شدیم کار را تا انتها پیش ببریم.
فکر میکنم اگر دستگاه های مرتبط بدانند که همکاری آنها با گروه های تولیدی تا چه حد در کیفیت فیلم نهایی تاثیرگذار است، بیشتر از حالت فعلی همکاری خواهند کرد.
- آیا یک دزد دریایی را از نزدیک دیدید؟
برنامۀ اولیۀ ما بدین شکل بود که گروه تصویربرداری با یکی از ناوهای نیروی دریایی تا خلیج عدن و آب های سومالی همراه شود و از حوادثی که ممکن بود در آن ماموریت پیش بیاید بطور مستند فیلمبرداری کند، که بنا به دلایلی که اشاره کردم چنین کاری میسر نشد. البته گروه تلویزیونی نیروی دریایی و تصویربرداران نداجا فیلم های بسیار خوبی در اختیار ما قرار دادند که در این مستند مورد استفاده قرار گرفته است.
ما همچنین موفق شدیم به کمک یکی از دوستان، تصاویر و عکس های اختصاصی جالبی از موزۀ علوم دریایی دانمارک بدست آوریم که نمایشگاهی را در رابطه با دزدان دریایی بر پا کرده بود. در این نمایشگاه برخی اشیاء، پول و سلاح های بدست آمده از دزدان دریایی به نمایش درآمده بود که در فیلم نشان داده میشود.
- حامیمالی فیلم چه نهادی است؟
حامیمالی این فیلم گروه تولید برنامه های مستند سیاسی صدا و سیما است که از طرح های مستند فیلمسازان جوان حمایت میکند. مدیران جوان، کارشناسان حرفه ای و فضای صمیمانه ای در این گروه وجود دارد که در کمتر فضای تولید مشابهش را دیده ام. من به غیر از این فیلم سه مستند دیگر به نام های "شما 9 میلیون دلار برنده شده اید!"، "استاکس نت" و "فارکس" را هم با حمایت این گروه ساخته ام که از تلویزیون پخش شده اند. همینجا باید از زحمات جناب آقای حمیدرضا حاتمی، مدیر گروه، تشکر کنم که بدون حمایت های ایشان شاید امکان ساخت و نمایش "دزدان دریایی اقیانوس هند" به هیچ عنوان فراهم نمیشد.
- اتفاق و تجربه جالب توجهی در زمان ساخت فیلم رخ داد که بخواهید نقل بفرمایید؟
تمام لحظات تولید یک فیلم تجربه است و خاطره... حتی تمام سختی هایی که گروه در زمان ساخت متحمل میشوند، بعد از اتمام کار تبدیل میشود به خاطراتی شیرین و به یادماندنی.
در این فیلم، سفر به بندرعباس در اوج گرمای تابستان، سوار شدن بر ناو غول پیکرخارک و بازدید از قسمت های مختلف آن، از تجربیات جالبی بود که برایمان تازگی داشت.
- همانطور که در تیرز فیلم گفته شد، بسیاری گمان میکنند که دزدی دریایی مربوط به فیلم ها میشود، به نظرتان چه نکته ای در مورد دزدان دریایی سومالی جالب توجه است که بتواند برای خوانندگان نیز جالب باشد؟
همانطور که میدانید کسانی که بعنوان دزدان دریایی در آب های سومالی فعالیت میکنند اغلب ماهیگیرانی بوده اند که بنا بر دلایلی (که در فیلم عنوان میشود) به اینکار روی آورده اند. جالب اینکه خود آنها و تقریباً تمام مردم سومالی به آنها به چشم یک "دزد" نگاه نمیکنند. بلکه آنها را قهرمانانی میدانند که سعی دارند حق مردم کشورشان را از کشتی های عبوری از آب های سومالی بگیرند. آنها معتقدند دولت سومالی اقتدار لازم جهت دریافت حق عبور از کشتی های خارجی را ندارد و به همین دلیل است که این کشور – که دارای یکی از بیشترین خطوط ساحلی دنیا هم به حساب می آید– تا این اندازه فقیر است. وقتی دزدان دریایی با پول حاصل از گروگانگیری به ساحل برمیگردند تا چند روز در دهکده شان جشن و پایکوبی بر پاست! نکتۀ دیگری که برای خود من بسیار جالب توجه میباشد این است که این دزدان دریایی از کجا مسیر، زمان دقیق عبور، ارزش محموله و مشخصات فنی کشتی ها را میدانند که وسط اقیانوس هند، درست در موقعیت کشتی کمین میکنند و در فرصت مناسب به آن حمله میکنند؟ شاید این موضوع رازی باشد که به این زودی ها فاش نشود...